Temiz oda İklimlendirme şartları klasik iklimlendirme şartlarından daha farklı olup daha fazla risk faktörü içerirler. Klasik iklimlendirme sistemlerinde sıcaklık ve nem önemli bir faktörken temiz oda sistemlerinde bu şartlar yanında hava akış yönleri, basıncı ve canlı ve cansız kirleticiler gibi parametrelerin kontrolü gereklidir. Üretim yapan sistemlerin gerek duyduğu buhar, egzost havası, temiz su ve basınçlı havanın karşılanması da gerekir.
Kirliliğe neden olan sebepler
canlı ve cansız kirleticiler olarak iki ana grupta toplanırlar. Canlı
kirleticiler, bakteriler, virüsler, mantarlar gibi mikro organizmalardır.
Bunlar havada, suda ve özellikle pürüzlü yüzeylerde yaşamlarını sürdürürler. En
büyük canlı kirletici kaynağı ise insandır. İnsan vücudundan dakikada bin
civarında bakteri ve mantar ortama yayılır.
Fakat cansız
kirleticiler; atmosferde doğal olarak ortaya çıkan cansız ve uçucudurlar. Boyları
1 00 milimikrondan büyük olanları toz denir.
Üretilen ürün ve
sistemlerde canlı kirleticilerin olmaması, yani mikro organizmaların olmaması
steril olarak tanımlanır. Bu işlemin yapılmasında da sterilizasyon denir.
Steril bir ürün elde edebilmek için üretim yapılan yerde, havada, tavanda,
duvarda, her türlü yüzeyde kirleticilerin en düşük düzeyde tutulması gerekir.
İklimlendirme işlemleri özel olarak tasarlanmış ve devamlı basınç altında
tutulan bu odalara temiz oda denmektedir.
TEMİZ ODA
STANDARTLARI
Temiz odada yapılacak
üretimin şekline bağlı olarak temiz oda sınıfı belirlenir. HVAC
tasarımı da buna göre yapılır. HVAC (Heating, Ventilating and Air
Conditioning) havalandırma sektörünün bütün dallarını kapsar. Temiz odaların
sınıflandırılmasında çok farklı standartlar kullanılır. Ancak genel olarak
kabul gören standart Federal Standard 209E’dir.
ISO 14644 Temiz Oda
standardı, temiz odalar ve bu odalarla birlikte kontrol edilen ortamlar için
hazırlanmıştır. Bu standardın temelini 209E standardı oluşturmaktadır. TS
11605 standardı, bu standardın TSE tarafından tercüme edilen ve ülkemiz
koşullarına uygun hale getirilen standarttır.
2001 yılında
uygulamaya alınan bu standart dört başlıktan oluşmaktadır:
·
Kapsam
·
Tarifler
·
Sınıflandırma
·
Uygunluğun gösterilmesi
TEMİZ ODA
TESTLERİ
Üretim süreçlerinin
performansını gözlemlemek ve belgelemek için yapılan kontrol işlemlerine
validasyon denmektedir. Bu işlemin amacı üretim aşamalarının her adımını
kontrol altında
tutmaktır. Validasyon
işlemleri, üretimi etkileyen veya üretimde kullanılan araçlar için yapılabilir.
Bu durumda kullanılan araçların spesifikasyonları, montajı, ölçümleri ve
performansı kontrol edilir. Ya da
validasyon işlemleri
üretilen her ürün için yapılabilir.
Kısaca temiz oda, hava
kalitesi, ısısı, nem oranı, hava basıncı belli ayarlarda düzenlenen ve içindeki
partikül ve mikro organizmaların kontrol altında tutulduğu bölgedir. Temiz
oda testleri, bu özelliklerin
ölçümlenmesi ve
onaylanması amacı ile yapılmaktadır. Özellikle insan sağlığını etkileyen ve
üreticilerin sorumlu olduğu, hastane, ilaç, laboratuar ve gıda sektörlerinde
temiz oda bulunmalı ve bu temiz odaların
standartlara
uygunluğu, tarafsız kuruluşlar tarafından test edilmelidir. Yapılan belli başlı
testler şunlardır:
·
Partikül ölçümü
·
Fark basınç ölçümü
·
Sıcaklık ve nem ölçümü
·
Geri kazanım testi
·
Hava akış hızı ve hava değişim sayısının hesaplanması
·
Hepa filtre sızdırmazlık testi